نسل جوان
چگونگی گسترش فرهنگ ایثار وشهادت در نسل جوان
با معرفی و ارائه ی اسوه، نمونه رفتار وکردار مطلوب در معرض دید فراگیر قرار می گیرد وموقعیت او دگرگون می شود تا اوبه پیروی پردازد وحالت نیکوئی، در خود پدیدآورد . معلم باید حالات مطلوب فراگیر را که عملا در وجود کسی آشکار شده، به او نشان دهد، این کار اساسا در شرایط واقعی اجتماعی مدنظر است ولی حاصل آن این است که شخصیت های تاریخی نیز الگوی عمل محسوب می شوند.در قرآن این روش به کار گرفته شده است، که گاهی در آیات مستقیما به پیروی از کسی تصریح می شود وگاه بدون چنین تصریحی، اسوه ها در معرض دید گذاشته می شوند .(باقری، 1379 :1.2) بر اساس این روش، می توان ارزش های مورد نظر واز جمله فرهنگ ایثار وشهادت را با ایجاد بصیرتی نو در دانش آموزان، به آنان معرفی نمود .راه برد دیگر در زمینه ی تقویت فرهنگ ایثار وشهادت در بین دانش آموزان، ایجاد احساس خودباوری مذهبی وملی در آنان است . خودباوری اصطلاحی است که امروزه در جامعه شناسی، روا نشناسی و علوم تربیتی به کار می رود و منظور از آن یک حالت مثبت روحی و روانی است که در نتیجه ی احساس ارزش مندی در نفس انسان پدید می آید و او را آماده می سازد تا از طریق بهره گیری از لیاقت ها و توانمندی هایی که دارد به انجام وظایفی که برعهده اوست، قیام نماید و دراین راه، از مشکلات وموانعی که پیش می آید هراسی به دل راه ندهد. از این حالت روحی در فرهنگ اسلامی با تعابیری چون علوهمت،مناعت طبع، اعتماد به نفس، عزت نفس و ... یاد می شود. در واقع، خودباوری، باور به استعدادها، توانایی ها و نیروهای نهفته ی فطری درونی است که با اتکاء به آن، می توان به اهداف مورد نظر درزندگی رسید و به آنان جامه عمل پوشاند. ومرحله عالی خود باوری، شکوفایی همه استعدادهای بالقوه فرد است.(شعاری نژاد، 1378 :166-167)خود باوری ملی، در مقابل از خود بیگانگی وخودباختگی ملی مطرح می شود. گاهی افراد یک جامعه در اثر ناآگاهی و یا تحت تاثیر تبلیغات سوء و جذاب دشمنان، به سنت و باورهای ملی و فرهنگی خود پشت می کنند و از نمادها و ارزش های رایج در جوامع دیگر پیروی و تقلید می کنند. این کار به تدریج، راه نفوذ و تسلط همه جانبه ی بیگانگان را در عرصه های مختلف آن جامعه هموارمی سازد. در نهایت، کیان و استقلال آن جامعه را با خطر جدی مواجه می سازد . در تاریخ جوامع اسلامی به نمونه های زیادی از این گونه جامعه ها برمی خوریم. ترکیه دوران آتاترک و حتی ترکیه امروز در مقابل غرب، و ایران دوره رضاخان وبسیاری از جوامع دیگر، مصداق روشنی از مردمی هستند که به خود باختگی ملی گرفتار آمده اند . بنابراین، اگر افراد جامعه ای خواهان پیشرفت و تعالی هستند باید از طریق اصلاح نظام آموزشی و تربیتی جامعه و بازنگری در باورها و ارزش های فکری و فرهنگی به جای مانده از گذشته، تمام این گونه اوصاف و ویژگی های نادرست فکری و اخلاقی را اصلاح نمایند و به یک انقلاب فکری و فرهنگی، به ویژه در سطح اندیشه و اعتقادات نسل جوان دست بزنند . آن گاه از طریق احیای ارزش های اصیل و حیاتبخش روح اعتماد به نفس و خودباوری را در وجود این قشر، که مهمترین سرمایه جوامع محسوب می گردند، شکوفا ساخته و حفظ و استمرار خواهند بخشید. دفاع مقدس وشهدا دراین زمینه نقشی اساسی ایفا می کنند، به شرط آنکه کسانی از قبیل معلمان کشور با نحوه ی ایجاد خودباوری در جوانان آشنا بوده و از طریق این احساس، فرهنگ ایثار و شهادت را تبیین وترویج نمایند. ارائه و معرفی جلوه های زیبای وصیت نامه های شهدا به دانش آموزان، راهبرد مهم دیگر در تقویت فرهنگ ایثار وشهادت است. وصیت نامه های شهدا از بهترین اسناد مکتوب دوران جنگ تحمیلی است که علاوه بر استفاده تاریخی از آن ها می توان نمونه های عالی ارزش ها را در آن ها یافته و به نسل جدید معرفی نمود . از آنجا که این وصیت نامه ها بیان گر حس وحال واقعی شهدای دفاع مقدس می باشند، تاثیر شگرفی در تقویت فرهنگ ایثار وشهادت دارند. متاسفانه در کتب درسی از متون وصیت نامه شهدا هیچ استفاده ای نشده است که به نظر می رسد، بسیار به جا وشایسته است که وزارت آموزش وپرورش بنحوی شایسته وجذاب از این اسناد باارزش برای معرفی هر چه بیشتر فرهنگ ایثار وشهادت استفاده کند. مسلما این کار کمک بزرگی به معلمان خواهد نمود تا ارز ش ها را به دانش آموزان معرفی نمایند.تشویق ودعوت دانش آموزان به تحقیق وبررسی درکتب ومقالات مربوط به شهدا از راهبردهای مهم تقویت فرهنگ ایثار وشهادت است . امروزه ثابت شده است که انجام تحقیق ومطالعه از سوی دانش آموزان، یکی از بهترین راه های تفهیم موضوعات مختلف به آن هاست. متاسفانه انجام تحقیق وپژوهش در سیستم آموزشی ما از جایگاه مهم خود برخوردار نیست ومعلمان به تاثیر آن آگاهی کامل ندارند .تحقیق یک فعالیت منظم، منسجم و با روش سنجیده ای است در جهت رسیدن به هدف و هدف کشف حقیقت است. (کاردان، 1377 :8)تعاریف مختلفی از تحقیق شده است ولی به نظر، می رسد می توان گفت تحقیق فرآیندی است که از طریق آن می توان درباره ی ناشناخته به جستجو پرداخت ونسبت به آن شناخت لازم را کسب کرد، در این فرآیند از چگونگی گردآوری شواهد وتبدیل آن ها به یافته ها، تحت عنوان روش شناسی یاد می شود . رسالت اصلی تحقیق، به کارگیری روش ها برای انجام نظریه سازی است. برای این که پژوهش در آموزش وپرورش نهادینه شود باید به ایجاد روحیه پژوهش گری، اعطای قابلیت ها ومهارت های لازم پژوهشی وهم چنین اعطای فرصت به دانش آموزان جهت انجام پژوهش همت گماشت.برنامه های درسی وروش های آموزشی باید به گونه ای متحول شودکه به دانش آموزان در دست یابی به این اهداف یاری رساند.خوشبختانه کتب ومقالات زیادی در زمینه ایثار وشهادت نگاشته وچاپ شده است . در این میان غنی سازی کتابخانه های مدارس از این جهت وارائه این کتب به دانش آموزان از طریق کتابخانه ها حائز اهمیت است.از آنجا که مقالات بسیاری نیز در زمینه ایثار وشهادت در اینترنت منتشر شده است، از یکسو فراهم آوردن امکان استفاده دان شآموزان از این پدیده مفید علمی و از سوی دیگر آموزش نحوه ی استفاده از اینترنت ومنابع مفید آن، می تواند در تقویت این فرهنگ مفید وموثرباشد.تحلیل و بررسی فرهنگ ایثاروشهادت در طول تاریخ برای دانش آموزان هم می تواند تاحد زیادی در این زمینه کارگشا باشد. هرحادثه تاریخی نیاز به تحلیل تاریخی نیز دارد. این تحلیل به ویژه پس از پایان یافتن آن حادثه وبرای معرفی بیشتر آن به کسانی که در زمان وقوع حادثه، حضور یا وجود نداشته اندحائزاهمیت است.درمورد فرهنگ ایثاروشهادت این امرازاهمیت ویژه ای برخوردار است،چرا که موارد زیادی مبنی برایجاد شبهه در این فرهنگ وزیرسؤال بردن آن مشاهده می شود. این شبهه ها ازسوی کسانی دامن زده می شود که با انقلاب اسلامی ومبانی آن مخالفت می ورزند و بیشترنیز سعی در انتقال این شبهه ها به مراکز فرهنگی کشور مثل مدارس و دانشگاهها دارند. دراین میان وظیفه معلمان بیشتراز دیگراقشار جامعه مهم به نظرمی رسد وآن ها باید به خوبی با فرهنگ ایثار وشهادت آشنا بوده و این آشنائی خود را از طریق بیان ساده وشیوا به دانش آموزان منقل نمایند.
